Inde formatie van een neiuw kabinet zullen de partijen niet alleen met elkaar meoten afspreken hoe beide programma's zoveel mogelijk doorgevoerd worden, moeten ze deze keer ook nog rekening houden met de al opgestelde begroting voor het volgende jaar, en dan vooral: hoe daarmee om te gaan.
De troonrede en de miljoenennota zijn vanuit een bepaalde visie opgesteld, een vertrekpunt voor beleid en hervormingen. En hoewel de VVD deel uitmaakte van het kabinet waar die visie uit voortkomt, was de PvdA dat niet. Komt ook nog eens bij dat het Kunduz-akkoord (of lente-akkoord of 5 partijen akkoord) aan de basis staat van dat beleid. Op het moment van opstellen van dat akkoord konden de 5 partijen nog rekenen op een meerderheid in de kamer, maar 2 van de 5 hebben zetels verloren (CDA, GroenLinks). Terwijl de 5 eerst samen 77 zetels hadden komen ze nu op 75 zetels uit: precies niet genoeg, maar werkbaar. Er hoeft maar één enkel kamerlid extra het er mee eens te zijn om toch een meerderheid te halen. Ware het niet dat 4 van de 5 afstand van dat akkoord nemen. Eigenlijk was de inkt pas net droog toen het terugkrabbelen begon. Enkel D66 staat er nog volledig achter (en kan daarmee de successen die er uit voortvloeien claimen). VVD heeft al aangegeven dat ze het eigenlijk niet meer eens zijn met het Kunduz-akkoord. De PvdA heeft het zelfs niet eens ondertekend, dus de begroting die er op gebaseerd is, is een mooi uitgangspunt voor onderhandeling - we kunnen haar niet zien als bindend of gewenst door de partijen.
En nu de informateurs zijn aangewezen (nog niet benoemd, dat kan donderdag pas) blijkt helemaal duidelijk dat het niet slechts een flirt tussen VVD en PvdA is. Was het enkel om de verwachting te vervullen en aan de verplichtingen te voldoen, dan had Kamp niet aangeraden om een twee informateurs aan te stellen. In dit stadium reeds samen te werk gaan is een teken van bereidheid tot samenwerking, en een toegave van de VVD aan de PvdA. 'Zonder jullie lukt het niet, dan kun je beter meedenken.' Door Bos aan te wijzen is de informatie-ronde direkt naar een serieus stadium gegaan. De VVD hoeft niet meer te kijken naar de mogelijkheden, naar overlap en verschil. Nee, de PvdA en VVD gaan samen aan de slag. Dat geeft aan dat ze dan ook meteen over zullen gaan tot detail-besprekingen. Wat is een mogelijk breekpunt en hoe kunnen we dat omzeilen. Want laten we wel wezen: andere coalities zijn eigenlijk gewoon niet mogelijk. Niet zonder dat één van de twee te veel macht gaat inleveren.
Zeker nu het CDA heeft aangegeven geen regeringsdeelname te willen moet de VVD wel met de PvdA in overleg. De enige andere coalitie zou een combinatie van VVD, SP, D66, GroenLinks en ChristenUnie zijn (76 zetels). Dit doordat D66, SP en GroenLinks niet met Wilders in een kabinet zullen gaan zitten. Dat betekent ook dat de VVD veel meer standpunten moet inleveren - een akkoord tussen 5 partijen vergt opofferingen, maar meer van de grootste. Hoe vreemd (paradoxaal) het ook klinkt: de VVD is de meest vervangbare partij op zo'n moment. Mochten ze niet toegeven aan eisen van de vier kleine partners, dan kunnen ze het schudden - de PvdA is ook groot, en 50plus en PvdD zien waarschijnlijk liever een links kabinet.
Dus de VVD kan kiezen: met PvdA en meer toegeven dan cijfermatig te verwachten zou zijn, of met 4 kleintjes en dan nog meer toegeven.
Door Bos als mede-informateur aan te stellen creëert de VVD extra draagvlak, laat ze zien dat ze de PvdA er erg graag bij willen hebben en dat ze bereid zijn om toe te geven, om compromissen te maken. Komt daarbij ook nog eens de opmerking dat er geen 'waterige compromissen' gewenst zijn, maar dat je elkaar ook 'wat moet gunnen'...
De PvdA heeft een stevige onderhandelingspositie. Zonder hen is de VVD hoogstwaarschijnlijk tot de oppositie gedoemd. Want terwijl een gedoogconstructie voor een PvdA/SP/D66 combinatie misschien nog wel denkbaar is, zal een nieuw gedoogkabinet Rutte erg veel moeite hebben. Met wie moeten ze dan in een kabinet? CDA wil niet, PVV zorgt voor een voortdurende minderheid. En in een situatie met wisselende meerderheden is er maar één partij die nu al duidelijk heeft gemaakt geen kant te kiezen behalve de eigen: CDA. Door regeringsdeelname nu al uit te sluiten.
Het CDA is nu daadwerkelijk begonnen met 'herbronnen'. En begint meteen weer aan het opbouwen van een machtspositie, door zich onafhankelijk te verklaren van andere partijen. Daardoor kunnen ze zowel links als rechts aan meerderheden helpen.
Mocht het VVD/PvdA kabinet er toch niet komen (over een maand of twee), dan is het CDA de lachende derde. Wat voor kabinet er ook komt, zij kunnen in dat geval waarschijnlijk vaak een beslissende stem uitbrengen. Als Rutte en Samson er samen niet uit komen stevent Nederland af op Christen-Democratisch beleid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten